Wat zet ik op mijn balkon?

“Welke planten moet ik toch in vredesnaam op mijn balkon zetten?” Die vraag krijg ik regelmatig van vertwijfelde stadsbewoners. “Op welke windrichting staat je balkon?” is dan altijd mijn eerste vraag, en de tweede: “Hoeveel zon en wind heb je daar?”
Want dat zijn de eerste dingen waar je op moet letten voordat je een plant toevertrouwt aan het microklimaat van je balkon – wat een wereld op zich is. Sommige planten raken totaal overstuur van de hele dag felle zon, terwijl anderen juist knetterdepressief worden van teveel schaduw.
De volgende vraag die ik meestal stel, is: “Wat ben je zelf eigenlijk voor type?” Want als je een zonnig balkon hebt en van zonaanbiddende dahlia’s houdt, moet je tamelijk consciëntieus van aard zijn: je zult ze echt regelmatig water moeten geven – op sommige zomerse dagen wel twee keer per dag. Plantenouder zijn is dus net zoiets als een hond hebben die elke dag moet worden uitgelaten: je moet er maar zin in hebben. Overigens zijn er nog veel meer dingen waar je op kunt letten bij het bepotten van je balkon, wat een hele wetenschap op zich is. Het zou een beetje te veel worden als ik daar nu allemaal op zou ingaan; graag doe ik dat in latere posts deze zomer.
IMG_2650
Bovenstaande foto heb ik deze week gemaakt op het balkon van mijn buurman Loek.
Loek heeft de beplanting van zijn balkon grondig aangepakt. Hij heeft een hoveniersbedrijf ingehuurd dat weer een staalbedrijf inhuurde dat een grote balkonbak-op-maat voor hem fabriceerde. De bak is gemaakt van een speciaal soort staal, cortenstaal geheten (ijzer waaraan koper, fosfor, silicium, nikkel en chroom zijn toegevoegd, om precies te zijn). Het bijzondere van cortenstaal is dat het door de inwerking van het weer een bruine roestkleur krijgt, waardoor Loeks balkon er straks, over een jaartje, heel hip zal uitzien.
Loek heeft lang op zijn chique plantenbak moeten wachten (hij bestelde hem al in november, en pas afgelopen week kreeg hij hem), maar het resultaat is er naar: een stoere bak over de hele breedte van zijn balkon. Het gelikte zit hem niet alleen in dat hippe cortenstaal dat heel goed past bij de architectuur van het flatgebouw waar we wonen, maar ook in de onderkant van de bak, vind ik: die is speciaal in een wigvorm gemaakt, zodat de bak qua vorm precies aansluit op de dakvormige bovenkant van de balkonrand:
IMG_2652
Toen de bak afgelopen week werd geplaatst en er nog geen planten in stonden, moest Loek wel even wennen. De bak leek een beetje op een doodskist, vond hij. Maar toen kwamen de plantjes erin en nu is die associatie weg. De hoveniers hebben slimme keuzes gemaakt qua planten, want Loeks balkon ligt op het noordwesten, krijgt geen zeeën van zon, en het kan er op winderige dagen behoorlijk spoken. Er staan laurierkers in, en een sterke grassoort, en japanse esdoorn – allemaal stoere jongens die tegen een stootje kunnen.
Nu ziet het er nog een beetje aangenaaid uit, maar als de planten straks over de rand gaan groeien, zal het mooi natuurlijk gaan ogen. Dan heeft Loek z’n eigen minituintje dat een harmonieus geheel zal vormen met de gemeenschappelijke binnentuin die aan zijn balkon grenst.

Tulpenmanie

IMG_2688
Dit zijn geen rozen of andersoortige bloemen, maar tulpen die behoorlijk hysterisch te keer gaan – en van mij mogen ze. Ze doen me nog het meest denken aan de vrolijke papieren slingers die ik als kind bij ons thuis mocht ophangen als ik jarig was. Je trok ze als een harmonica uit elkaar, met kloppend hart van opwinding – ik ging er om vijf uur ’s ochtends al mijn bed voor uit. Wat een geluk was dat – zeker een dikke 11 op een schaal van 1 tot 10.
In mijn tuin staan trouwens nog meer tulpen die helemaal niet lijken op het klassieke beeld van de tulp. Wat dachten jullie van deze, die doet alsof hij een dahlia is:
IMG_2666
En deze, dit is mijn mooiste bloemenfoto van de maand, durf ik nu al te zeggen:
IMG_2670
Kortom, dit was mijn blog voor vandaag. Ik ga snel ga tussen mijn tulpen zitten.

Camellia comeback kid

IMG_2579
Deze foto heb ik niet in mijn tuin in Amsterdam-Noord gemaakt, maar op mijn balkonnetje in de binnenstad. Ik ben blij dat ik hem jullie kan laten zien. Het is namelijk de camellia japonica die ik anderhalf jaar geleden voor mijn verjaardag kreeg. Het heeft een haar gescheeld of deze elegante, tikje mysterieuze oosterse plant (die het broertje is van de theeplant waar we allemaal thee van drinken) was er niet meer geweest.
Op mijn verjaardag, midden in de winter, zat hij veelbelovend vol met knoppen en blaakte hij van gezondheid. Ik zette de plant op de rand van mijn balkon en genoot van het mooie uitzicht dat hij opleverde. Maar toen ging het opeens heel hard vriezen en heb ik hem uit vaderlijke zorg een paar dagen binnenshuis gehaald. Eenmaal weer buiten begon hij te zieltogen. De vorst was weliswaar geweken, maar de Camellia liet – floep! – al z’n ongeopende knoppen vallen en telkens als ik er langs liep, dwarrelden er weer een paar bladeren vanaf. Totdat hij bijna helemaal kaal was. Wat zag hij er op het laatst uit, zeg. Toch liet ik hem maar staan, ik dacht: je weet nooit.
En ja hoor: hij komt terug! De afgelopen, zachte winter kwamen er van die mooie glanzende donkergroene, leerachtige bladeren aan, en zelfs een paar knoppen. De eerste twee bloemen komen nu tevoorschijn. Wat een geluk.

Deed ik iets fout? Ik denk het wel. Ik begin er steeds meer achter te komen dat planten niet goed tegen heftige temperatuurschommelingen kunnen. Wat dat betreft zijn het echt watjes. Als je ze niet heel geleidelijk aan nieuwe temperaturen laat wennen, schieten ze meteen in de stress. Dus van min 15 ineens in plus 22 zetten is vragen om moeilijkheden.
Aan de andere kant is de camellia ook weer geen superwinterharde plant, dus vrolijk buiten laten staan is ook geen goed idee. Hij kan een beetje vorst verdragen, maar is er absoluut geen liefhebber van, heb ik me laten vertellen. Dus als het komende winter hard gaat vriezen, ga ik bubbeltjesplastic en vliesdoek kopen, dan pak ik hem lekker in. Eigenlijk snap ik die camellia wel. Zelf draag ik in de winter ook altijd een dikke sjaal en een muts en een gewatteerde winterjas. Mensen zijn net planten. Of andersom.

Perenbomen bloeien het witst

Oh wat fijn! Er gaat niets boven perenbloesem, perenbloesem is de hemel. Er is geen boom die zoveel bloemen per vierkante centimeter tak heeft, en dan de kleur ervan: de meest pure kleur wit die je ooit zult tegenkomen in dit leven.
IMG_2549
Dit stoofperenboompje is altijd de eerste vruchtenboom die bloeit in mijn tuin. Inmiddels zit er al wat meer blad aan, maar perenbloesem vind ik op z’n mooist wanneer het blad nog amper is ontwikkeld, dan zie je alleen maar een zee van bloemen die als een wolk in de lucht lijkt te hangen, alsof het zinsbegoocheling is. Ik vind: perenbomen kunnen niet overdrijven. Van hier naar de oneindige bloesemhemel is nog altijd niet te ver.
En ik houd ook van die rode stampertjes, waardoor het geen weke witte massa wordt, maar lekker veel pit heeft. Niks is beter dan perenbloesem die afsteekt tegen een strakblauwe hemel op een winderige aprildag. Zo, ik heb het gezegd.

TV-TIP: vanavond aflevering 2 Maartens moestuin

MAARTENTHART01
Vorige week, kijkend naar de eerste aflevering van Maarten ’t Harts nieuwe tuinprogramma, voelde ik me alsof ik terug ging naar de tijd van mijn oma en opa, die in Oude Pekela achter hun huis ook zo’n idyllische moestuin hadden, compleet met zo’n rommelig, oud, uit elkaar vallend schuurtje – net als Maarten ’t Hart. En dan dat slow life tempo van de schrijver: wat heerlijk.
Hij vertelde over rode kool kweken, de voor- en nadelen van bemesten, en over waarom je tegenwoordig nooit meer hoge fruitbomen ziet. Het was een zalige onderdompeling in de kosmos die tuinieren heet, en waar de echte wereld lekker geen vat op heeft.
Vanavond ga ik opnieuw kijken, om 19:20 uur op Nederland 2.

Kieskeurige keizerskroon

Fritllaria imperialis, gisteren in mijn tuin: geen bloemetje te bekennen

Fritillaria imperialis, gisteren in mijn tuin: geen bloemetje te bekennen

Dit is nou toch jammer: hier heb je twee leuke frisgroene planten in mijn tuin, maar bloeien ho maar. Al twee jaar geleden heb ik ze geplant en ze hebben tot nu toe steeds botweg geweigerd mee te doen aan de lenteshow. Tot overmaat van ramp ontdekte ik ook nog een leliehaantje op het blad: als je goed kijkt zie je op de linkerplant een rood kevertje zitten zonnebaden. Hij heeft net z’n ontbijt genoten, want een stukje verderop is een deel van het blad weggevreten.
Ik werp momenteel jaloerse blikken op allerlei tuinen waar de keizerskronen het wél fantastisch doen – vooral in de ravissante perken in dierentuin Artis laten ze hun volledige glorie zien, dat is echt een bezoekje waard, en trouwens een pluim voor de hovenier van Artis zeg, wat maakt die man/vrouw er een geweldig botanisch feest van daar.
Wanneer een keizerskroon het doet zoals hij het hoort te doen, krijgt hij in het midden een stengel die wel 1 meter 20 hoog kan worden, met daaraan een tros bloemen met daarbovenop een dot groene frutsels, kortom: een hip inboorlingenkapsel uit de binnenlanden van Afrika.

Fritillaria imperialis: zoals het hoort

Fritillaria imperialis, zoals het hoort

Ik vind mijn keizerskronen-débâcle des te erger omdat ik die eigenwijze hufters zo hard nodig heb (ze heten trouwens fritillaria imperialis in het Latijn – een lekker toepasselijke, hautaine naam, vind je niet?). De bloemen van keizerskroon geuren namelijk naar muskus (naar vossen- en kattenpis, zeg je in plat oud-Hollands) en daar rennen mollen heel hard voor weg. Ik zou persoonlijk een moord doen voor een goeie oplossing van mijn mollenprobleem, want ze richten onnoemelijk veel schade aan in mijn tuin, wat behoorlijk irritant is. Ja, je hebt mollenklemmen en gif, maar sorry hoor, dat gaat mij echt een brug te ver. Dan maar één blijven met de natuur – ook al is die ongenadig.

Misschien willen mijn keizerskronen me gewoon een lesje geduld leren: ik heb van kenners begrepen dat het kieskeurige planten zijn die er soms jaren over doen voordat ze zich verwaardigen een bloem te laten zien. Het is een beetje als Máxima en Willem-Alexander: daar moeten wij onderdanen ook jaren op wachten voordat we ze een hand mogen geven, en dat maakt het stel natuurlijk des te leuker. Eén keer heeft Máxima mij 1 seconde aangekeken en naar mij gezwaaid, vanuit die smetteloze gouden koets in die smetteloos witte bruidsjurk van haar – wat voor mij een hemels onbevlekt moment was. Moet je nagaan, ik ben niet eens koningsgezind.

Maar ter zake: vind je de keizerskroon ook zo’n mooie plant en houd je net als ik stiekem ook wel een beetje van die stinklucht in je tuin? Dan heb ik nog een geheimtip voor je. De bollen van de keizerskroon zijn indrukwekkend groot, het zijn een soort hamburgers – en ze vragen een speciale behandeling: plant ze op hun zijkant in de grond. Ze hebben namelijk een vrij grote holte, en als daar te lang water in blijft staan, verrotten ze en ben je nog verder van huis dan ik nu ben. Plant ze 20 cm diep en 30 cm van elkaar. En laat me te zijner tijd weten of ze bij jou net zo moeilijk deden als bij mij:-)

TV-tip: Maartens Moestuin

Vergeten jullie morgen, 7 april, niet naar het nieuwe programma van Maarten ’t Hart te kijken? Ik vond zijn moestuincolumns in NRC altijd heel inspirerend en relativerend om te lezen, en heb veel zin zijn programma te gaan volgen.
Het wordt de komende tien weken uitgezonden op maandagavond om 19:20 uur bij de VPRO.
moesgif-zonder-tekst
’t Hart laat niet alleen zien hoe de gewassen het best geplant en geoogst kunnen worden maar geeft ook budgettips en leert de kijker verrassende trucs. Hoe kun je bijvoorbeeld slakken om de tuin leiden? Hij laat zien hoe de eigen geteelde gewassen het best snel en eenvoudig bereid kunnen kunnen worden. Tussen het tuinieren door snijdt ’t Hart terloops levensvragen aan en leest hij voor uit zijn eigen repertoire.

Al meer dan dertig jaar kweekt ’t Hart uiteenlopende soorten groenten. Hij leerde het moestuinieren van zijn vader en grootvader en leeft en eet zoveel mogelijk van eigen grond. Dat is volgens ’t Hart de grootste luxe die een mens hebben kan: ‘niks is lekkerder dan een aardappeltje uit de klei in eigen tuin, zo uit de grond op het bord’. Tien weken lang draait elke aflevering om verschillende groenten die gevolgd worden van zaad tot oogst.

Radijs en nieuwe Italiaanse potten

Sorry dames en heren, de afgelopen week heb ik niet geblogd omdat ik het loeidruk had in mijn tuin. April is een heel drukke maand voor een tuinman, echt! Alles kan gedaan worden, zeker nu het zulk uitzonderlijk warm weer is. Ik heb onder andere 3 kuub verse tuinaarde versjouwd, druivenstruiken geplant in mijn kas, urenlang onkruidjes gewied (ik wist niet dat er zoveel in mijn tuin stonden – als ik mijn ogen sluit, zie ik nog steeds kweekgras voor me), ongeduldige zaailingen verpot, verschillende soorten tomaten gezaaid, en yiha! mijn eerste oogst van het jaar binnengehaald: deze fijne, heerlijk pittige, langwerpige radijsjes die luisteren naar de aanlokkelijke naam French Breakfast:
IMG_2526
IMG_2527
Ze smaakten erg lekker in de sla. Helaas is er een mol onder mijn radijs gaan graven, waardoor ik een deel van mijn oogst ben kwijtgeraakt aan mijn ondergrondse vriend:-(
Gelukkig heeft hij niet alles opgegeten. Kijk, dat vind ik nou weer schappelijk.

Waar ik heel veel plezier in had deze week, waren de Italiaanse terracottapotten (uit Toscane en Venetië, jawel) die ik in ontvangst mocht nemen. Wat zijn ze mooi! En wat gaan ze straks een verschil maken in de tuin, deze elegante eyecatchers.
IMG_2532
Ik heb nog geen tijd gehad ze alle vier te vullen, maar één grote pot heb ik al beplant. Omdat ik meteen instant-effect wilde, ben ik naar het tuincentrum gefietst om kant en klare planten te kopen. Ik heb het als volgt gedaan:

1. Ik heb drie soorten planten genomen, elk met een verschillende hoogte, zodat je een mooi display in de pot krijgt: euphorbia (hoog), twee tinten paarsblauwe violen (middelhoog) en lichtblauwe bosviooltjes (laag):
IMG_2582
2. Vervolgens heb ik met een hamer een paar oude, gescheurde potten in elkaar gemept. Die scherven heb ik onderin de pot gelegd, zodat hij, als het straks hoogzomer en wekenlang kurkdroog is, zoveel mogelijk water vasthoudt.
IMG_2581
3. Daarna anderhalve zak potgrond in de pot gedaan:
IMG_2586
4. In het midden de euphorbia – wat een subtiele kleur geelgroen is dat trouwens.
IMG_2589
5. Daaromheen 4 groepjes van 3 violen; kennen jullie de Regel Van Drie al? Je ogen vinden het ’t lekkerst als potplanten in groepjes van drie herhaald worden. Dat geeft een prettig ritme waar je hersenen van houden:
IMG_2592
6. Daaromheen weer groepjes van 3 kleine bosviooltjes:
IMG_2593
7. En toen natuurlijk lekker veel water gegeven. Wel twee gieters vol.
IMG_2594
Meteen kreeg ik “oh’s en “ah’s” van mijn overbuurvrouwen Puck en Marion, die toevallig in de buurt waren en een steelse blik over de schutting wierpen. ‘Hé gelukkige tuinman! Wat zijn je bloemen mooi!’ riepen ze bijna gelijktijdig. Kijk, daar doe je het dus voor:-)